Lummen (Nederlandse uitspraak: [ˈlʏmə(n)]; Limburgs: Leum [ˈLøːmə] of Lummen [ˈlʏmə]) is een gemeente in de Belgische provincie Limburg, nabij Hasselt. Op 1 januari 2006 telde Lummen 13.691 inwoners. De totale oppervlakte van de plaats is 53,38 km2, wat een bevolkingsdichtheid van 256 inwoners per km2 oplevert.

De gemeente bestaat uit in navolging van deelgemeenten: Lummen, Meldert en Linkhout. Daarnaast vallen hieronder de in aanmerking te nemen buurtschappen: Geneiken, Genenbos, Gestel, Goeslaar, Groenlaren, Laren, Mellaer, Molem, Oostereinde, Rekhoven, Schalbroek en Thiewinkel.

In deze gemeente ligt Kasteel Lagendal.

Het historische wapenschild bevat de wapenschilden van de Huizen van Arenberg, La Marck en Arrazola de Oñate. In 2008 koos de gemeente er echter voor om een nieuw logo op haar officiële documenten te gebruiken.

Oorspronkelijk was dit een landgoed ("villa") van de prins-bisschop van Luik. De kern hiervan (Lummen-Koersel) was tot 1180 één parochie. Van de 10e tot de 12e eeuw breidde het graafschap Loon zich in een noordelijke uitdeling uit en nam de villa in beslag en de graven stichtten een allodium, maar in 1203 werd dit gebied opnieuw overgedragen aan de prins-bisschop en in bruikleen genomen. Het werd daarna vast idee aan Lodewijk van Walcourt. In 1350 kwam Lummen in het bezit van het Huis van der Mark-Arenberg. Deze vennoten bleven in het bezit van de heerlijkheid tot de Franse tijd (1794). De hertogen van Brabant maakten echter ook aanspraak op een rantsoen van Lummen, terwijl de (Loonse) heren van Lummen soms probeerden een vrijlatingsstaat in het gebied te stichten, waarbij de hertogen van Brabant meerdere malen probeerden hun rechten aan deze Loonse heren te verkopen. De Heren van Lummen bezaten bovendien het patronaatsrecht van de parochies in hun gebied, waartoe later Linkhout en Koersel behoorden, en vanaf 1260 ook Schulen.

Op 17 augustus 1943 schoot een Duits jachtvliegtuig een Amerikaanse B17 bommenwerper van de 94e bommenwerpergroep neer ter hoogte van Lummen. De brokstukken van de straaljager kwamen terecht in de omgeving van de huidige Kanadastraat. Zes bemanningsleden kwamen om het leven, twee werden als krijgsgevangenen naar Duitsland gebracht en twee ontsnapten. Op 17 augustus 2013 werd op de parkeerplaats van de Oosterhof, vlak bij de crash, een gedenkteken onthuld. Op 21 februari 1945 stortte een Avro Lancaster bommenwerper van de Royal Australian Air Force neer in de Goeren in Linkhout nadat deze door een Duitse nachtjager was neergeschoten. Er was in zijn eentje 1 overlevende van de 7 bemanningsleden, namelijk Alex Jenkins, de piloot. Op de plaats van de crash staat nu een gedenkteken.