Lummen (Nederlandse uitspraak: [ˈlʏmə(n)]; Limburgs: Leum [ˈLøːmə] of Lummen [ˈlʏmə]) is een gemeente in de Belgische provincie Limburg, nabij Hasselt. Op 1 januari 2006 telde Lummen een totale bevolking van 13.691. De totale oppervlakte bedraagt 53,38 km2, wat neerkomt op een bevolkingsdichtheid van 256 inwoners per km2.

De gemeente bestaat uit de daaropvolgende deelgemeenten: Lummen, Meldert en Linkhout. Daarnaast omvat het de in gedachten gehouden buurtschappen: Geneiken, Genenbos, Gestel, Goeslaar, Groenlaren, Laren, Mellaer, Molem, Oostereinde, Rekhoven, Schalbroek en Thiewinkel.

In deze gemeente ligt Kasteel Lagendal.

Het historische wapenschild bevat de wapenschilden van de Huizen van Arenberg, La Marck en Arrazola de Oñate. In 2008 koos de gemeente er echter voor om een extra logo op haar gecrediteerde documenten te gebruiken.

Oorspronkelijk was dit een landgoed ("villa") van de prins-bisschop van Luik. De kern hiervan (Lummen-Koersel) was tot 1180 één parochie. Van de 10e tot de 12e eeuw breidde het graafschap Loon zich uit in een noordelijk bestuur en nam de villa in beslag en de graven stichtten een allodium, maar in 1203 werd dit gebied opnieuw overgedragen aan de prins-bisschop en in bruikleen genomen. Het was daarna definitief aan Lodewijk van Walcourt. In 1350 kwam Lummen in het bezit van het Huis van der Mark-Arenberg. Deze relaties bleven in het bezit van de heerlijkheid tot aan de Franse tijd (1794). De hertogen van Brabant maakten echter daarnaast aanspraak op een aandeel in Lummen, terwijl de (Loonse) heren van Lummen soms probeerden een vrijlatingsstaat in het gebied te stichten, waarbij de hertogen van Brabant meerdere malen probeerden hun rechten aan deze Loonse heren te verkopen. De Heren van Lummen bezaten daarnaast ook de patronaatsrechten van de parochies in hun gebied, waartoe ook Linkhout en Koersel behoorden, en vanaf 1260 ook Schulen.

Op 17 augustus 1943 schoot een Duits jachtvliegtuig een Amerikaanse B17-bommenwerper van de 94e bommenwerpergroep neer voorbij Lummen. De brokstukken van de straaljager kwamen in beroering op de Place van de huidige Kanadastraat. Zes bemanningsleden kwamen om, twee werden als krijgsgevangenen naar Duitsland gebracht en twee ontsnapten. Op 17 augustus 2013 werd een gedenkteken onthuld op de parkeerplaats van de Oosterhof, vlak bij de crash. Op 21 februari 1945 stortte een Avro Lancaster-bommenwerper van de Royal Australian Air Force neer in de Goeren in Linkhout nadat hij door een Duitse nachtjager was beschoten. Van de 7 bemanningsleden was er slechts 1 overlevende, namelijk Alex Jenkins, de piloot. Op de plaats van de crash staat nu een gedenkteken.